Τσιγγάνοι (Μέρος 2ο)

Από το 1ο μέρος, προκύπτει νομίζω, αβίαστα, το συμπέρασμα ότι οι τσιγγάνοι υπήρξαν από την εποχή που αποφάσισαν να κινηθούν προς δυσμάς μέχρι σήμερα, θύματα απηνών διωγμών. Άλλο τόσο είναι βέβαιο πως οι άνθρωποι αυτοί δεν υπήρξαν απειλή σε καμία χρονική στιγμή, για κανένα καθεστώς. Δεν συνέπτυξαν ποτέ συνομωτικά κινήματα, δεν επαναστάτησαν έναντι κανενός. Ούτε επιδίωξαν να γεμίσουν ενοχές τον υπόλοιπο κόσμο, όπως οι εβραίοι. Τότε γιατί υπόκεινται αυτά τα ρατσιστικά μαρτύρια επί τόσους αιώνες;
Αναζητώντας τα αίτια αυτού του ρατσισμού δεν μπορεί κανείς παρά να πάει πίσω στην έννοια της ‘φυλής’, αλλά και την ίδια τη φύση του ανθρώπου.
Όσον αφορά τη ‘φυλή’, οι επιστήμονες το έχουν πεί εδώ και καιρό: πρόκειται για μιά εξόχως ανυπόληπτη μέθοδο ταξινόμησης των ανθρώπων, που βασίζεται στην καταγωγή και σε επιφανειακά χαρακτηριστικά, άχρηστη τόσο βιολογικά όσο και κοινωνιολογικά. Άλλο αν μερικοί επιλέγουν να αμφισβητούν την επιστήμη και να πιστεύουν ό,τι τους βολεύει. Δεν μπορούν βλέπετε να διακρίνουν ανάμεσα στην πίστη και τη γνώση! Αυτοί, είναι οι ρατσιστές! Αλλά οι υπόλοιποι άνθρωποι οφείλουν να ξεπερνούν την επιφανειακή πραγματικότητα των υλικών διαφορών και να εστιάζουν στη διαμόρφωση των κανόνων εκείνων που θα εξασφαλίζουν ότι οι άνθρωποι θα ζουν ζωές άξιες να τις ζει κανείς.
Ερχόμαστε τώρα και στο θέμα της φύσης του ανθρώπου. Ο άνθρωπος είναι θα έλεγε κανείς, ένα μίγμα γνώσεων και πεποιθήσεων. Οι μεν πρώτες βασίζονται σε ακλόνητες αποδείξεις (επιστήμη), οι δε δεύτερες στη συσσωρευμένη εμπειρία των γονιδίων (ένστικτα), την πρώιμη (εννοώ, πριν ο άνθρωπος αποκτήσει την ικανότητα να κρίνει μόνος του) εκπαίδευση του ατόμου καθώς και ό,τι επιλέγει ο άνθρωπος να πιστεύει στην πορεία της ζωής του, χωρίς αυτό να υπακούει στους κανόνες της επιστήμης και του ορθολογισμού (μεταφυσικά κτλ). Έτσι, όταν ένας άνθρωπος γεννιέται, ξέρει πώς να θηλάζει ή πώς να κρατιέται από τη μητέρα του. Στα αρχέγονα αυτά ένστικτα (στα οποία δεν υπάρχει η έννοια της φυλής), προστίθενται οι γνώσεις (πεποιθήσεις στην ουσία) της πρώιμης εκπαίδευσης. Ποιός είναι εχθρός, ποιός όχι, ποιός είναι ξένος/άλλος και ποιός όχι κλπ. Εκεί – αλλά και μετέπειτα – θα πρέπει να αναζητηθεί η ρίζα των ρατσιστικών αντιλήψεων. Άρα, ο ρατσιστής δε γεννιέται, γίνεται. Έτσι αν ένας άνθρωπος μεγαλώνει με τη διδαχή ότι ‘οι γύφτοι έφτιαξαν τα καρφιά που σταύρωσαν το Χριστό’, δεν είναι και τόσο δύσκολο να αντιπαθήσει τους τσιγγάνους. Όχι μόνο γιατί το να φτιάχνεις καρφιά για σταύρωση είναι αποτρόπαιο, αλλά και γιατί αυτά αφορούν το Χριστό, αυτό το υπέρτατο ον που δεν επέλεξες να λατρέψεις, αλλά σου έμαθαν τη λατρεία του. Το ότι το 33μΧ δεν υπήρχαν ακόμα τσιγγάνοι στην Παλαιστίνη (έφτασαν 8 αιώνες αργότερα), δεν φαίνεται να πολυενδιαφέρει, αν και πρόκειται για γνώση επιστημονικά τεκμηριωμένη και όχι για πεποίθηση.
Αλλά τι είναι αυτά που καταλογίζει σήμερα η κοινωνία μας στους τσιγγάνους; Πώς δικαιολογεί τη στάση της απέναντί τους; Πέρα από τα μαγικά και ολωσδιόλου αδικαιολόγητα του τύπου ‘οι τσιγγάνοι είναι παγανιστές, εχθροί της θρησκείας και της κοινωνίας’ (η πλειοψηφία των ελλήνων τσιγγάνων είναι χριστιανοί ορθόδοξοι), τους κατηγορεί ως αμόρφωτους, απροσάρμοστους, χωρίς αγάπη στην πρόοδο και τον πολιτισμό, άπλυτους, άξεστους, πονηρούς, καθ’έξιν ζητιάνους και παραβάτες του ποινικού δικαίου, ακόμα και ως ρατσιστές εις βάρος μας!!
Ρώτησα αρκετούς τσιγγάνους για τα προβλήματά τους. Όλοι, μα όλοι έθεσαν σα πρώτο και σημαντικότερο πρόβλημα αυτό της μόρφωσης των παιδιών τους. Το κράτος όμως δεν αναγνωρίζει τη γλώσσα τους, άρα αποκλείει την ίδρυση σχολείων όπου θα διδάσκονταν τα ρομανί (ενώ βέβαια επιθυμεί τη στράτευσή τους για να υπερασπίζονται τη ‘μητέρα-πατρίδα’). Έτσι, τα τσιγγανόπουλα προσέρχονται μεν στην έναρξη της σχολικής περιόδου στα ‘κανονικά’ σχολεία, αλλά στο τέλος της σχολικής χρονιάς, μόλις το 1/3 των παιδιών αυτών αποφοιτά. Οι τάξεις υποδοχής δεν φαίνεται να λύνουν το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν αυτά τα παιδιά και που δεν είναι άλλο από τη διαφορετική-μειονεκτική αντιμετώπισή τους από τους – ανειδίκευτους σε τέτοιες ιδιαιτερότητες – δασκάλους, αλλά και από τα άλλα παιδιά και κάποτε τις οικογένειές τους (πολλά τα παραδείγματα διωγμού τους από τα σχολεία, με μόνο επιχείρημα το ότι είναι τσιγγάνοι). Εμπόδια στη μόρφωση θέτουν βέβαια και οι ίδιοι οι τσιγγάνοι με την εποχιακή τους μετακίνηση για αναζήτηση εργασίας, όπως επίσης και με το έθιμό τους να παντρεύονται – κυριολεκτικά – σε παιδική ηλικία.
Όσον αφορά την προσαρμοστικότητά τους, την αγάπη τους για τον πολιτισμό και την πρόοδο, καθώς και για την απλυσιά τους, πολλοί συνοικισμοί (και όχι καταυλισμοί) τσιγγάνων δίνουν την απάντηση. Στην Αγία Βαρβάρα, στη Λάρισα και αλλού, οι τσιγγάνοι πέρασαν από τις σκηνές στα παραπήγματα κι από εκεί σε κανονικά σπίτια, υιοθέτησαν όλους τους κανόνες υγιεινής, έχουν σταθερές δουλειές και δε διαφέρουν σε τίποτα από τους υπόλοιπους πολίτες. Επίσης, όσοι είχαν την ευκαιρία, διαχύθηκαν μέσα στην κοινωνία, έκαναν και κάνουν καριέρες, κρύβοντας δυστυχώς την καταγωγή τους. Στη χώρα μας κάποιες φήμες φέρνουν το Γιώργο Νταλάρα να έχει καταγωγή Ρομά, αλλά δεν μπορώ να το επιβεβαιώσω, αν και το έχω ακούσει από πολλές και διαφορετικές πηγές. Στο εξωτερικό, η μητέρα Τερέζα, βραβευμένη με Νόμπελ, ήταν Αλβανίδα τσιγγάνα από το Κόσοβο (στο Κόσοβο της δήθεν πολυπολιτισμικότητας δια της αναγνώρισης των μειονοτήτων, οι τσιγγάνοι δεν αναγνωρίστηκαν ως τέτοια και εισέπραξαν τα πυρά από ΟΛΕΣ τις αντιμαχόμενες πλευρές), οι διάσημοι μουσικοί Georghe Zamfir και Django Reinhardt (στοιχεία τσιγγάνικης καταγωγής υπάρχουν και για τον Elvis Presley), οι πασίγνωστοι ηθοποιοί Bob Hoskins, Michael Kaine, Yul Brynner και ενδεχομένως ο Charlie Chaplin από την πλευρά της μητέρας του, η γνωστή στη Σουηδία συγγραφέας παιδικών βιβλίων Katarina Taikon, η οποία τα κατάφερε αν και δεν είχε πρόσβαση στην εκπαίδευση λόγω της καταγωγής της, ο Γάλλος συγγραφέας, ευαγγελιστής παπάς και μεταφραστής της Βίβλου στα Kalderash Romany, Mateo Maximoff, ο ελληνοϊρλανδός ακαδημαϊκός, ποιητής, συγγραφέας και μεταφραστής Patricio Kassimati Hearn που γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1850 και διέπρεψε στην Ιαπωνία με το όνομα Yakumo Koizumi, και οι διάσημοι ποδοσφαιριστές Hristo Stoichkov, Eric Cantona, Andrea Pirlo, Dejan Savisevic, Zlatan Ibrahimovic, Jose Antonio Reyes και πολλοί άλλοι, μοιράζονται τη τσιγγάνικη καταγωγή αλλά όχι και τη τσιγγάνικη μοίρα. Είναι άραγε οι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα ή απλά αποδεικνύουν πώς με τις κατάλληλες συνθήκες οι τσιγγάνοι προσαρμόζονται μιά χαρά και διαπρέπουν; Εγώ πιστεύω το δεύτερο γιατί μπόρεσα στη ζωή μου να αντισταθώ στις ρατσιστικές καταβολές που και εγώ εισέπραξα ως παιδί με τις αδικαιολόγητες ανοησίες του τύπου ‘θα έρθουν οι γύφτοι να σε πάρουν αν δεν είσαι καλό παιδί’, ‘εσένα σε πήραμε από τους γύφτους’ κοκ.
Σταματώ εδώ προς το παρόν και θα συνεχίσουμε για την παραβατικότητα των τσιγγάνων, ελπίζω με τη συνδρομή ενός ακαδημαϊκού.