Τσιγγάνοι (Μέρος 3ο)

Με μεγάλη μου χαρά φιλοξενώ σήμερα στο blog μου τις απόψεις του αναπληρωτή καθηγητή αντεγκληματικής πολιτικής στο πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, κου Παπαθεοδώρου. Νομίζω πως δίνουν μιά λογική και επαρκή κοινωνιολογική ερμηνεία της κοινωνικής ανασφάλειας των τσιγγάνων, που οδηγεί μερικούς από αυτούς στην παραβατικότητα. Αν κάποιος επιθυμεί το κείμενο αυτό σε μορφή .doc και βαριέται τα copy-paste, τότε μπορεί να το βρεί εδώ (δεξί κλικ --> αποθήκευση ως). Παρακαλώ, τυχόν σχόλια να καταχωρηθούν στο άρθρο "τσιγγάνοι - μέρος 1ο" για λόγους συνέχειας της συζήτησης.
------------------------------------------------------------------------------------------------

Θεόδωρος Π. Παπαθεοδώρου
Αναπληρωτής Καθηγητής Αντεγκληματικής Πολιτικής

Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής
Πανεπιστήμιου Πελοποννήσου


Τσιγγάνοι και κοινωνική ανασφάλεια

Οι εγκληματολογικές στατιστικές στην Ελλάδα δεν περιλαμβάνουν ειδικές κατηγοριοποιήσεις για την εγκληματικότητα των τσιγγάνων. Και τούτο είναι φυσικό, καθώς, κατά το νόμο, οι τσιγγάνοι δεν αποτελούν ειδική κατηγορία ελλήνων πολιτών. Αν όμως σύμφωνα με το Σύνταγμα όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο, η κοινωνική πραγματικότητα των τσιγγάνων αφήνει να διαφανούν τα ελλείμματα της κοινωνικής πολιτικής στη χώρα μας και θέτει σοβαρούς προβληματισμούς για την εξώθηση- μέσω του κοινωνικού αποκλεισμού – μέρους της πληθυσμιακής αυτής ομάδας στο χώρο της ανομίας και της εγκληματικότητας.
Το αίτιο είναι αυτό που γεννά και παράγει το αποτέλεσμα. Οι συνθήκες μέσα στις οποίες διαβιούν σήμερα οι Ρομά στην Ελλάδα – εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων όπως στο Δήμο Αγίας Βαρβάρας – μπορούν να θεωρηθούν από μόνες τους ανομικές και παραβατικές. Η έλλειψη στοιχειωδών συνθηκών υγιεινής, κατάλληλης στέγης, περιβαλλοντικής ένταξης της κατοικίας στον αστικό ή αγροτικό ιστό των τοπικών κοινωνιών, ομαλής πρόσβασης στα συστήματα παιδείας, υγείας και ασφάλισης και απόλαυσης του συνόλου των δικαιωμάτων που είναι συνυφασμένα με την ιδιότητα του πολίτη στοιχειοθετούν τα κοινωνικά αίτια της ανομίας, τα οποία, σε συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού και υφέρποντος ή έκδηλου ρατσισμού, παράγουν την εγκληματικότητα μέρους της κοινότητας των Ελλήνων τσιγγάνων. Όταν η ίδια η πολιτεία δεν αποδίδει τα αστικοδημοτικά δικαιώματα σε όλους τους πολίτες και δεν εφαρμόζει πολιτικές προσαρμοσμένες στην ιδιαιτερότητα ορισμένων πληθυσμιακών ομάδων, τότε φέρει την ευθύνη για τα αποτελέσματα των προβλημάτων που η ίδια δεν έχει επιλύσει.

Η εν λόγω ευθύνη της ελληνικής Πολιτείας έχει αναγνωρισθεί τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και εθνικό επίπεδο. Υπάρχει πληθώρα καταδικαστικών αποφάσεων από Ευρωπαϊκά όργανα. Τελευταία, τον Ιούλιο του 2006, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα κοινωνικά δικαιώματα αποφάνθηκε ότι η κατάσταση στην Ελλάδα παραβιάζει το άρθρο 16 του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη (ΕΚΧ), καθώς υπάρχει έλλειψη στέγης για τους Ρομά και περιορίζεται το δικαίωμα τους για νομική προστασία Οι συχνές εξώσεις και οι κατεδαφίσεις καταυλισμών δεν μπορούν να αποτελέσουν τη λύση στο ζήτημα της παράνομης εγκατάστασης των Ρομά σε διάφορες περιοχές, όπου λόγω των κακών συνθηκών διαβίωσης δημιουργούνται εστίες εγκληματικότητας. Τα ελληνικά δικαστήρια (π.χ. Ειρηνοδικείο Πάτρας) έχουν αποφανθεί (2005) ότι ακόμα και οι εξώσεις με πρωτόκολλα αποβολής δεν είναι σύννομες στο βαθμό που εκκρεμεί η παροχή εναλλακτικής, αξιοπρεπούς στέγης για τους Ρομά.
Η έλλειψη οργανωμένης κοινωνικής πολιτικής στέγης, υγείας, παιδείας και ασφάλισης για τους Ρομά δεν μπορεί παρά να ανακυκλώνει το πρόβλημα της ανομίας και της εγκληματικότητας, συγκρατώντας αυτή την ομάδα του ελληνικού πληθυσμού στο χώρο του κοινωνικού αποκλεισμού.
Επειδή η εγκληματικότητα δεν είναι γραμμένη στο DNA κανενός, θα πρέπει όλοι, κράτος, τοπικές κοινωνίες και πολίτες, να συμβάλουν στη διαμόρφωση και εφαρμογή εκείνων των συμμετοχικών πολιτικών ένταξης για τους τσιγγάνους που να διασφαλίζουν ίσα δικαιώματα και ίσες υποχρεώσεις για όλους.
Η κοινωνία οφείλει να διαχειρισθεί συλλογικά και συμμετοχικά τα προβλήματα που η ίδια παράγει με κύριο στόχο την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού, του ρατσισμού και των διακρίσεων. Η σημερινή κοινωνική ανασφάλεια των τσιγγάνων συνιστά το υπόβαθρο για τη συντήρηση της άνισης μεταχείρισης και της εκμετάλλευσης συμπολιτών μας, των οποίων η -«χρήσιμη» για ορισμένους- ταυτότητα του πολίτη β΄ κατηγορίας άλλοτε εξυπηρετεί τις ανάγκες του «πολιτικού ημερολογίου» (βλέπε εθνικές ή δημοτικές εκλογές) και άλλοτε προσφέρεται ως εύκολη λύση για την επίδειξη κοινωνικής καταστολής και χειραγώγησης.
Σε κάθε περίπτωση όμως, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι από την ασφάλεια των δικαιωμάτων όλων των πολιτών εξαρτάται ουσιαστικά η ασφάλεια της κοινωνίας μας.