Επ! Καλησπέρα!

Όταν μία πόλη ιδρύεται, είναι γιατί βρίσκεται σ’ ένα εμπορικό σταυροδρόμι, ένα πλεονεκτικό στρατηγικά σημείο, ένα θρησκευτικό κέντρο ή κάτι παρόμοιο. Απο κει και πέρα όμως, η πόλη είναι πλέον ένα σημείο συνάντησης των ανθρώπων. Όπως λέει ο διάσημος αυστριακός αρχιτέκτονας Christopher Alexander, «οι άνθρωποι έρχονται στις πόλεις για την επαφή με άλλους ανθρώπους. Αυτό είναι οι πόλεις: σημεία συνάντησης. Παρά ταύτα, οι άνθρωποι που ζουν στις πόλεις είναι συχνά μόνοι και αποξενωμένοι. Μόνο λίγοι όμως είναι φυσικά μόνοι. Οι περισσότεροι ζούν σε μία κατάσταση ατέλειωτης εσωτερικής μοναξιάς. Έχουν εκατοντάδες γνωστούς, αλλά οι σχέσεις τους είναι κενές και ανικανοποίητες». Κατά τον αμερικανό κοινωνιολόγο Ray Oldenburg, η πόλη είναι ο ‘τρίτος χώρος’ μετά το σπίτι και την εργασία που συνιστούν τους δύο πρώτους. Ο ‘τρίτος χώρος’ είναι αυτός όπου πέφτει κανείς τυχαία πάνω στον άλλο. Η πιθανότητα της κατά τύχην συνάντησης είναι αυτή που κάνει μία πόλη ένα γόνιμο τόπο. Είτε πρόκειται για τον αυριανό έρωτα είτε για τη νέα επιχειρηματικότητα, είναι η πόλη που τα κάνει όλα αυτά πιθανά.
Τον καιρό που ήμουν παιδί, πριν από 30 χρόνια δηλαδή, υπήρχε μία συνήθεια στην πόλη μας. Το νυφοπάζαρο. Αυτός που το ονομάτισε έτσι ήταν σίγουρα ένας agent provocateur, αφού η εξεύρεση νύφης ήταν μιά μικρή μόνο δραστηριότητα που εξυπηρετείτο από τη βόλτα πάνω-κάτω στον ίδιο δρόμο. Ήταν η ευκαιρία να ξεσκάσεις από τους δύο άλλους χώρους, να συναντήσεις γνωστούς, ανθρώπους που σε ξέρουν με το μικρό σου όνομα, να γνωρίσεις νέους φίλους και φίλες, να συζητήσεις για τη ζωή σου και αυτή των άλλων, τα όνειρά σου, τις επιδιώξεις σου, αυτό που σε κυρώνει κι αυτό που σε ακυρώνει. Η διαδικασία αυτή του ‘επ! καλησπέρα, τι γίνεται!’ ήταν που έκανε τον ‘τρίτο χώρο’, πόλη, ή στις μεγαλύτερες πόλεις, γειτονιά. Βέβαια, το νυφοπάζαρο δεν ήταν προνόμιο της πόλης μας, όλες οι ελληνικές πόλεις είχαν την ‘περαντζάδα’ τους. Οι Ιταλοί τη λένε ‘passaggiata’, οι Ισπανοί ‘paseo’. Σήμερα όμως οι πόλεις τείνουν να γίνουν χώροι συνάντησης αυτοκινήτων, ενώ η δυνατότητα εργασίας, αγορών κτλ από το internet, απειλεί να μετατρέψει την κοινωνική επαφή σε ροή bits & bytes. Αλλά σε αντίθεση με τους φιλοσόφους των πλατειών, εγώ δεν πιστεύω ότι φταίει το αυτοκίνητο ή το internet. Φταίει η ανυπαρξία πολεοδομικού σχεδιασμού. Πόσο λιγότερο θελκτική πόλη θα ήταν η Βαρκελώνη χωρίς τη διάσημη Rambla; Πολύ, νομίζω.
Αν δεν μας απασχολήσει κατά το σχεδιασμό η ανάγκη των ανθρώπων για κοινωνική επαφή, δεν θα καταλήξουμε παρά σε άγονες και φτωχές πόλεις, λημέρια αντικοινωνικής δράσης και συμπεριφοράς. Και δεν υπονοώ με τη λέξη σχεδιασμό, μόνο χώρους περιπάτου, αλλά και φαρδύτερα πεζοδρόμια, περίπτερα στις πλατείες για να παίζουν μουσική μικρές μπάντες (θυμάστε το υπέροχο περίπτερο στα περιβολάκια που γκρέμισε ένας ανόητος δήμαρχος για να φτιάξει στη θέση του ένα συντριβάνι σε μιά άνυδρη πόλη;), υπαίθριες σκακιέρες, περισσότερα παγκάκια και τόσα άλλα.
Σε μιά παραλία των ΗΠΑ, ο δήμος χρησιμοποιεί εκμαγεία για να φτιάχνει αμμώδη γλυπτά ζώων και κάστρων που τραβούν σα μαγνήτης την πιτσιρικαρία της περιοχής.

Δεν χρειάζονται πάντα λεφτά, χρειάζεται κυρίως αγάπη και φροντίδα για τους ανθρώπους γύρω σου.