Στάση και Στάθμευση

Δεν είμαι νομικός αλλά έχω διαβάσει ένα-δύο νομικά βιβλία από ενδιαφέρον. Σ’ ένα από αυτά, την ‘Επιστήμη του Δικαίου’, ο καθηγητής Αραβαντινός λέει –αν θυμάμαι καλά- πως ‘το ιδανικό θεμέλιο του ισχύοντος δικαίου ερείδεται στη δυνατότητα καταναγκασμού’. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά πως δεν μπορείς να επιβάλλεις το σεβασμό στους νόμους αν δεν έχεις εξασφαλίσει ένα τρόπο να τιμωρείς, να εξαναγκάζεις σε τιμωρία τους παραβάτες.
Περιδιαβαίνοντας την πόλη, έρχεται κανείς αντιμέτωπος με αμέτρητες παραβάσεις του κώδικα οδικής κυκλοφορίας, κυρίως στο θέμα της στάσης και στάθμευσης. Τα παραδείγματα είναι πολλά και προκλητικά. Θα αναφέρω μόνο ένα γιατί είναι παγκοίνως γνωστά: στην οδό Δαμασκηνού τα σήματα (αυτά τα κίτρινα-άσπρα ρομβικά σήματα) μας ενημερώνουν πως πρόκειται για δρόμο προτεραιότητας, στον οποίο απαγορεύεται η στάση και η στάθμευση.

Είναι κατά τη γνώμη μου θλιβερό το θέαμα των αστυνομικών που είτε πεζοί είτε με τα περιπολικά, κάνουν τα στραβά μάτια σε τόσο εξόφθαλμες παραβάσεις. Άραγε, πώς μπορούν να πείσουν τον πιτσιρικά που οδηγεί ένα παπάκι χωρίς πινακίδες, ότι δεν λειτουργούν με δύο μέτρα και δύο σταθμά;
Γνωρίζω τα αντεπιχειρήματα. Λένε, καλά η αστυνομία σου φταίει; Αφού ο δήμος δεν φρόντισε να δημιουργήσει θέσεις στάθμευσης, αφού κάθε σπίτι έχει τρία αυτοκίνητα, αφού όλοι παίρνουν τα αυτοκίνητά τους για διαδρομές λίγων εκατοντάδων μέτρων κτλ. Μερικοί μάλιστα ισχυρίζονται ότι είναι ο δήμος που ζητά από την τροχαία να μην εκτελεί τα καθήκοντά της για λόγους προφανώς άκρατου λαϊκισμού. Λοιπόν εμένα μου φταίει ΚΑΙ η αστυνομία. Γιατί η δουλειά της δεν είναι να κάνει πολιτική. Άλλοι είναι εντεταλμένοι γι αυτό. Και δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια μόνο πολιτική κάνει. Ας μη μας παραθέσουν στατιστικά στοιχεία για τις τροχαίες παραβάσεις που κατέγραψαν. Ζούμε σε μιά πραγματικότητα που δεν μπορεί να αλλοιωθεί από στατιστικές. Αν πάλι κάποιος πολίτης ζητήσει για κάποιο λόγο τη συνδρομή της τροχαίας, η απάντηση είναι δεδομένη: «δεν έχουμε αυτή τη στιγμή διαθέσιμα περιπολικά».
Από την άλλη μεριά, ο δήμος έχει καθιερώσει στο κέντρο της πόλης ένα σύστημα ελεγχόμενης στάθμευσης, όπου δεν αντιλαμβάνομαι να κάνει εκπτώσεις στην απονομή των κλήσεων. Το αντίθετο μάλιστα. Πολλοί λοιπόν επιλέγουν να σταθμεύσουν επί των πεζοδρομίων ή εντός των διασταυρώσεων γιατί έτσι αποφεύγουν τη δημοτική κλήση ενώ γνωρίζουν ότι δεν θα υποστούν ούτε την αστυνομική. Αλλά ένα σύστημα δημοτικής στάθμευσης μόνο ως εποικοδόμημα επί του γενικότερου συστήματος στάθμευσης μπορεί να νοηθεί. Όταν όμως αυτό, το υπέρτερο, έχει καταρρεύσει προ πολλού, πώς μπορείς άραγε να πείσεις τους πολίτες ότι θα πρέπει να σέβονται το δημοτικό;
Εν τέλει, μέσα σε όλα αυτά, ξεπροβάλει και η μορφή του δημάρχου ως μείζον και ατράνταχτο υπόδειγμα αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Ο πρώτος πολίτης αυτής της πόλης, γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων του κάθε έννοια νομιμότητας και ορθής πολιτικά συμπεριφοράς, παρκάρει τη Mercedes του κατά προτεραιότητα επί των πεζοδρομίων. Εγώ προσωπικά, το αυτοκίνητο αυτό το έχω δεί νόμιμα παρκαρισμένο μία και μοναδική φορά, επί της Περιάνδρου και το θυμάμαι ακόμα γιατί κοίταξα γύρω μου μήπως τον δω για να τον συγχαρώ. Αλλά τι μπορεί να περιμένει κανείς από τον άνθρωπο που προφανώς έβαλε συνεργείο του δήμου να φτιάξει ράμπα στο πεζοδρόμιο μπροστά από το σπίτι του, για να μπορεί ευκολότερα να παρκάρει το ‘Μερσεντέ’ και με τους τέσσερεις τροχούς του επί του πεζοδρομίου; Σημειωτέον ότι η ράμπα δεν οδηγεί σε χώρο στάθμευσης, απλά διευκολύνει την ανάβαση στο πεζοδρόμιο.

(Κουίζ: σε ποιον ανήκει το peugeot;)

Μπορεί ο δήμαρχος να κουράστηκε όλα αυτά τα χρόνια, αλλά τελικά τα κατάφερε. Η πόλη έγινε κατ’ εικόνα και ομοίωσή του, (τουλάχιστον στο θέμα της στάθμευσης). Δεν αμφιβάλλω ότι σε μερικούς αρέσει αυτή η εικόνα. Το σέβομαι. Γνωρίζω επίσης πολλούς που αμφιβάλλουν για το αν αυτός ή εκείνος ο υποψήφιος δήμαρχος μπορεί να βελτιώσει τα πράγματα. Κι αυτό το σέβομαι. Αλλά δεν θα πάψω να νοιάζομαι για την πόλη μου.

Spectropolis

Το 2004 στη Νέα Υόρκη, στο νότιο Μανχάταν, διοργανώθηκε ένα τριήμερο με θέμα: ‘Spectropolis: Mobile Media, Art and the City’. Σκοπός του όπως αναφέρεται στη σχετική ιστοσελίδα (http://www.spectropolis.info/) ήταν να αναδειχθούν οι διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους οι καλλιτέχνες, οι καινοτόμοι της τεχνολογίας και οι ακτιβιστές, χρησιμοποιούν τις τεχνολογίες επικοινωνιών (κινητή τηλεφωνία, φορητοί υπολογιστές, υπολογιστές παλάμης, ασύρματα δίκτυα, ραδιόφωνο κτλ) για να προκαλέσουν την έκφραση της κοινής γνώμης μέσα από νέες αστικές εμπειρίες. Άλλωστε, οι νεοϋορκέζοι ζουν ήδη μέσα σε ένα περιβάλλον αυξανόμενης παρουσίας κινητών και ασύρματων τεχνολογιών που αλλάζουν τη ζωή τους αλλά και τον τρόπο με τον οποίο βιώνουν την πόλη τους. Η Νέα Υόρκη ως σύγχρονη Μέκκα της avant-garde καλλιτεχνικής και όχι μόνο παραγωγής, δεν είχε κανένα πρόβλημα να γεμίσει το τριήμερο της εκδήλωσης με γεγονότα.

Ας επιστρέψουμε τώρα στα καθ’ημάς. Κάθε φορά που σε μιά συζήτηση αναφέρεται ένα παρόμοιο παράδειγμα, συναντά την φοβική και εσωστρεφή κριτική του τύπου ‘αυτά δεν μας αφορούν, είναι άπιαστα για εμάς’. Κανείς δεν προσπαθεί να αντιληφθεί την αναλογία που μπορεί να υπάρξει. Γιατί, βέβαια, ουδείς ισχυρίζεται ότι η Κόρινθος θα γίνει ανάδοχος παρόμοιας εμβέλειας γεγονότων, αλλά ας δούμε κάτι απόλυτα εφικτό: ένα ασύρματο ευρυζωνικό δίκτυο στην περιοχή του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Κορίνθου, που θα προσέφερε δωρεάν ξενάγηση σε τουρίστες με υπολογιστές παλάμης (εσείς επαγγελματίες δημοτικοί άρχοντες και επίδοξοι κεχρισμένοι, μπορεί να μην ξέρετε τι είναι οι υπολογιστές παλάμης, οι τουρίστες όμως ξέρουν) και ακόμη, πληροφορίες για ξενοδοχεία, εστιατόρια, παραλίες, δρομολόγια συγκοινωνιών κτλ.
Μιά άλλη εφαρμογή αυτών των δικτύων θα ήταν η κάλυψη των ανοιχτών χώρων της πόλης (πχ. περιβολάκια, φλοίσβος) με ένα δίκτυο που θα παρείχε περιορισμένη αλλά δωρεάν πρόσβαση στο internet σε όλους τους πολίτες και επισκέπτες αυτής της πόλης. Βλέπετε, η πόλη δεν είναι απλά το ολοκλήρωμα κυβικών μέτρων τσιμέντου και ασφάλτου. Οι σημαντικότεροι χώροι-ορόσημα μιάς πόλης είναι οι πλατείες και τα πάρκα της. Στη Νέα Υόρκη είναι το central park, στο Παρίσι τα champs-elysee, στο Λονδίνο το Hyde park και η πλατεία Trafalgar κοκ. Στους χώρους αυτούς οι άνθρωποι επικοινωνούν, αθλούνται, περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους, διασκεδάζουν, ερωτεύονται. Οι δημοτικές αρχές διαφυλάττουν ως κόρην οφθαλμού τους χώρους αυτούς, τους βελτιώνουν, δημιουργούν νέους, δεν τους μετατρέπουν σε άναρχα πάρκινγκ, ούτε τους παραδίδουν βορά σε επιχειρηματικά συμφέροντα με πλαστική αισθητική. Η προσθήκη ενός ασύρματου ευρυζωνικού δικτύου θα αναβαθμίσει τους χώρους αυτούς (εννοείται, μαζί και με άλλες αναγκαίες παρεμβάσεις), έτσι ώστε να λειτουργήσουν σαν πρό(σ)κληση για τους πολίτες.
Τα ασύρματα ευρυζωνικά δίκτυα αρχίζουν να γνωρίζουν τεράστιο ενδιαφέρον και αποδοχή ανά τον κόσμο (ακόμη και στον τρίτο!!). Έτσι, στήθηκε μια ιστοσελίδα με μοναδικό σκοπό να παρακολουθεί, να συντονίζει και να παραδειγματίζει τους δήμους ανά τον κόσμο με ενδιαφέρον στα δίκτυα αυτά (http://www.muniwireless.com/). Μιά απλή επίσκεψη στην ιστοσελίδα μπορεί να μας πείσει για το χάος που χωρίζει τα δημοτικά πράγματα της Κορίνθου από τον υπόλοιπο κόσμο.

Φωνή Βοώντος εν τη Ερήμω

Διάβασα τις προάλλες σε μιά τοπική εφημερίδα, το άρθρο ενός γνωστού, μορφωμένου και ιδιαίτερα αξιόλογου συμπολίτη μας. Περιέγραφε την εμπειρία του της αποστολής στον δήμαρχο μιάς επιστολής σε ιδιαίτερα σεμνό και ευγενικό ύφος (όπως είναι και ο ίδιος άλλωστε) και -βέβαια- της μη απάντησης. Η περιφρόνηση που επιδεικνύει ο δήμαρχος σε τέτοια περιστατικά είναι γνωστή και θα έλεγε κανείς, αναμενόμενη. Αλλά έκανε και ο συμπολίτης μας ένα σοβαρό λάθος. Απευθύνθηκε στο δήμαρχο κατά μόνας. Αυτό είναι κάτι που δεν το περίμενα από τον συγκεκριμένο άνθρωπο. Γιατί δεν είναι βέβαια κακό να απευθύνεσαι στο δήμαρχο, είναι όμως κακό να αγνοείς τους γειτόνους σου. Η επιστολή βλέπετε, δεν περιείχε προσωπικά αιτήματα αλλά το αίτημα της αναβάθμισης μιάς ολόκληρης γειτονιάς. Η γνώμη μου λοιπόν είναι πως θα έπρεπε να συναντηθεί με τους γείτονές του, να διαλεχθεί μαζί τους εξαντλητικά και μετά, όσο το δυνατόν περισσότεροι, από κοινού, να απευθυνθούν στο δήμαρχο. Έτσι και η πρόταση θα ήταν πιό εμπεριστατωμένη και θα είχε αυξημένη κοινωνική νομιμοποίηση.

Δυστυχώς, γιά άλλη μιά φορά, αποδεικνύεται ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει κοινωνία πολιτών. Δεν υπήρξε ποτέ, στα νεώτερα τουλάχιστον χρόνια. Έτσι, η μόνη διαφορά ανάμεσα σε ανθρώπους με καλλιέργεια και χωρίς, είναι ότι οι μεν πρώτοι θα γράψουν μιά σωστά δομημένη, σεμνή και ευγενική επιστολή προς το δήμαρχο, ενώ οι δεύτεροι θα βρούν τον δημοτικό σύμβουλο που ψήφισαν και θα τον απειλήσουν ότι αν δεν πάρει τον κάδο των σκουπιδιών μπροστά από το σπίτι τους, θα τον μαυρίσουν!

Σε κάθε περίπτωση το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: αγνοούμε τους συμπολίτες μας, ενδιαφερόμαστε μόνο για τον εαυτό μας. Μήπως μας αξίζει τελικά η περιφρόνηση του δημάρχου;

Τι είναι αλήθεια μιά πόλη; Ποιά η θέση της στο σημερινό κόσμο;

Εδώ και χιλιετίες, η οικονομία καθορίζει τη μορφή των πόλεων. Βεβαίως και οι πόλεις ταυτίζονται με την οικονομία τους. Στην παγκόσμια ιστορία, συναντά κανείς πάντα και πρωτίστως πόλεις και όχι κράτη ή έθνη. Η Αθήνα, η Κόρινθος, η Μασσαλία, η Γένοβα, η Βενετία, η Αμβέρσα, το Άμστερνταμ, το Λονδίνο κλπ ταυτίστηκαν σε διάφορες χρονικές περιόδους με την ισχύ, τον πλούτο και άρα την ποιότητα ζωής για τους δημότες τους. Έτσι, πριν από δύο χιλιετίες, δεν μπορούσε ο καθένας να πάει στην Κόρινθο (ου παντός πλείν ες Κόρινθον), γιατί η πόλις ήταν εξαιρετικά ισχυρή και πλουσία. Ο πλούτος της οφειλόταν κυρίως στα δύο της λιμάνια (Λέχαιον, Κεχρεές) και τον ανεπτυγμένο παραγωγικό και εμπορικό της ιστό. Οι αποικίες της σε όλη τη Μεσόγειο την τοποθετούσαν στο κέντρο του 'παγκόσμιου' τότε εμπορίου. Για την εποχή της δηλαδή, η Κόρινθος ήταν μιά παγκόσμια πόλη. Ο όρος 'παγκόσμια πόλη' (global city ή globocity κατά τον Economist) έχει λάβει στην εποχή μας ανάλογη σημασία. Σύγχρονα παραδείγματα υπάρχουν πολλά. Ας δούμε ένα και όχι τόσο προφανές: το Σικάγο. Το Σικάγο θεωρείται μιά παγκόσμια πόλη γιατί στην πόλη αυτή ομιλούνται περισσότερες από 100 γλώσσες, διαβιούν 26 διαφορετικές εθνικότητες, είναι εγκατεστημένες περισσότερες από 1600 μη αμερικανικές εταιρείες, 42 προξενεία ξένων κρατών, υπάρχουν καταπληκτικά ξενοδοχεία, πανεπιστήμια, νοσοκομεία, γήπεδα γκόλφ, ποδηλατόδρομοι, 25 χιλιόμετρα παραλίας και ένα εξαιρετικό αεροδρόμιο. Το παράδειγμα του Σικάγο καταδεικνύει πως οι επενδυτές προσελκύονται πρωτίστως από πόλεις με υψηλή ποιότητα ζωής. Από αυτήν την άποψη, το κλείσιμο ή η φυγή επιχειρήσεων από την Κόρινθο, μπορεί να εκληφθεί ως ένα ακόμη επιχείρημα κατά της δημοτικής αρχής: η έκπτωση της ποιότητας ζωής δεν λειτουργεί μόνο ως αντικίνητρο για κάθε πιθανό επενδυτή, αλλά αποθαρρύνει και αποκινητροποιεί τους υπάρχοντες. Στο παγκόσμιο παράδειγμα, είναι ενδιαφέρον το πώς πόλεις με τόσο διαφορετική ιστορική καταγωγή, κουλτούρα, πολιτική και οικονομία όπως η Νέα Υόρκη, το Παρίσι, το Λονδίνο, η Φρανκφούρτη, το Τόκυο, το Σάο Πάολο και το Χονγκ-Κονγκ, όλες ευθυγραμμίστηκαν με βάση τις επιταγές της σύγχρονης οικονομίας αν και επαναλαμβάνω, από ολότελα, κάποτε, διαφορετικές αφετηρίες. Όπως υποστηρίζει η ακαδημαϊκός Saskia Sassen στο βιβλίο της ‘The Global City: New York, London, Tokyo’, είναι γιατί όλες τους ανταποκρίθηκαν στις ίδιες παγκόσμιες οικονομικές τάσεις και ροπές. Είναι λοιπόν οι σύγχρονες πόλεις αποτελέσματα της παγκοσμιοποίησης; Εκτιμώ, ότι πρόκειται εν πολλοίς για αμφισυνεπαγωγή. Οι πόλεις αυτές είναι χώροι όπου οι κοινωνικές δομές με την εσωτερική τους ενέργεια, η τοποθεσία τους με τη γεωγραφική της σημαντικότητα και το λανθάνον ανθρώπινο δυναμικό τους με την εξωστρέφεια και τη λατρεία της καινοτομίας, τις κατέστησε την ικανή και αναγκαία συνθήκη για την ανάπτυξη και εγκαθίδρυση των παγκόσμιων οικονομικών διεργασιών. Αλλά τι σημασία έχουν όλα αυτά για την Κόρινθο; Μήπως πρόκειται η πόλη μας να γίνει ποτέ ‘παγκόσμια πόλη’; Αυτή καθεαυτή όχι. Αλλά η Κόρινθος βρίσκεται σε απόλυτη γειτνίαση προς την Αθήνα. Όπως κάποτε το μέλλον της Ελλάδας προσδέθηκε με τη ‘Δύση’, έτσι και το μέλλον της Κορίνθου είναι καθοριστικά συνδεδεμένο με την Αθήνα. Η Κόρινθος μπορεί να συμβάλλει στην ενίσχυση των αθηναϊκών πλεονεκτημάτων ή και στην άμβλυνση των ελαττωμάτων της: με την ήπια οικιστική ανάπτυξη και την ύπαρξη ανοιχτών χώρων, με την αναψυχή στο παραλιακό μέτωπο και όχι μόνο, με την κουλτούρα και την ιστορία της, με τα μνημεία της αρχαίας Κορίνθου, με λίγα λόγια, με την πρόταση καλύτερης ποιότητας ζωής.

Ισχυρίζομαι ότι η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής θα προσελκύσει επενδυτές (επενδυτής είναι και αυτός που μετακομίζει στην πόλη και αγοράζει ένα ακίνητο) των οποίων οι επενδύσεις (εντός ενός δομημένου θεσμικού πλαισίου) θα αναβαθμίσουν περαιτέρω την ποιότητα ζωής και η πόλη θα μπεί σε έναν υγιή και ανατροφοδοτούμενο κύκλο αέναης ανάπτυξης.

Γνωρίζουμε όμως τι θέλουμε για το μέλλον; Προετοιμαζόμαστε γι αυτό; Δημιουργούμε γεγονότα; Προκαλούμε τη μοίρα μας; Ακόμη πιό πολύ: επικοινωνούμε μεταξύ μας;