Κοινωνική Λογοδοσία και Τοπική Αυτοδιοίκηση

Σε γενικές γραμμές, η έννοια της λογοδοσίας αφορά πρόσωπα ή οργανισμούς που οφείλουν να δικαιολογήσουν και να αναλάβουν υπευθυνότητα για μιά σειρά ενεργειών τους, έναντι άλλων προσώπων ή οργανισμών οι οποίοι έχουν συμφέρον στις πράξεις των πρώτων. Άρα, επί του προκειμένου, η έννοια της κοινωνικής λογοδοσίας αφορά την απόδοση λόγου από τον Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης προς την κοινωνία. Η απόδοση λόγου ερμηνεύει τη δυνατότητα να παρασχεθούν απαντήσεις σε ερωτήσεις του τύπου ‘τι’ και ‘γιατί’. Τι δηλαδή ο οργανισμός έπραξε ή παρέλειψε να πράξει και γιατί το έκανε αυτό. Με βάση τις απαντήσεις, υπάρχει η δυνατότητα επιβράβευσης ή επιβολής κυρώσεων, στοιχείο κρίσιμο γιατί χωρίς αυτές (τις κυρώσεις κυρίως) κανένα σύστημα λογοδοσίας δεν μπορεί να σταθεί. Αυτό συνεπάγεται βεβαίως την ύπαρξη θεσμοθετημένων διαδικασιών με βάση τις οποίες θα πραγματώνεται η εκάστοτε πολιτική κοινωνικής λογοδοσίας. Ποιές διαστάσεις όμως έχει η έννοια της κοινωνικής λογοδοσίας; Τρείς κατηγορίες ανακύπτουν κατά Brinkerhoff:

Η οικονομική,
Η σχετιζόμενη με τη δημοκρατία και
Η σχετιζόμενη με την απόδοση

Η οικονομική είναι και η περισσότερο γνωστή ή διαδεδομένη και αφορά την παρακολούθηση του καταμερισμού, των καταβολών και γενικότερα της χρήσης των οικονομικών διαθεσίμων, όχι απλά με τη λογική των ισοζυγίων και της λογιστικής αλλά στη λογική της εξυπηρέτησης του κοινωνικού συμφέροντος. Απαντά στο ερώτημα του πολίτη ‘πού πάνε τα λεφτά’.
Η σχετιζόμενη με τη δημοκρατία έχει να κάνει με τις θεσμικές λειτουργίες και τους μηχανισμούς που ελέγχουν και εξασφαλίζουν ότι η δημοτική αρχή βαδίζει στα χνάρια των προεκλογικών της υποσχέσεων και δεσμεύσεων, εκπροσωπεί τα συμφέροντα των δημοτών και εκπληρώνει τις κοινωνικές προσδοκίες και ανάγκες.
Η σχετιζόμενη με την απόδοση εστιάζει στο είδος των υπηρεσιών, την έκβαση και τα αποτελέσματά τους. Η απόδοση βαθμολογείται με βάση κάποια εκ των προτέρων τεθειμένα στάνταρντ. Στοχεύει στο να στηρίξει και να προάγει τη βελτίωση των παραγομένων υπηρεσιών και της διοίκησης μέσω ανάδρασης και παραγωγής γνώσης. Στοχεύει επίσης στη διασφάλιση ότι οι υποδομές χρησιμοποιούνται αποδοτικά και ότι όλα λειτουργούν με σεβασμό στο νόμο, τους κάθε λογής κώδικες πρακτικής και δεοντολογίας, αλλά και τις κοινωνικές αξίες.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι το δημοτικό συμβούλιο και –κυρίως- οι εκλογές κάθε τέσσερα χρόνια είναι τα ισχυρότερα εργαλεία κοινωνικής λογοδοσίας. Δεν αμφιβάλλω, αλλά πιστεύω ότι δεν αρκούν. Έχω πχ βαρεθεί να ακούω κάθε φορά που έχουμε νέο δήμαρχο, ότι καθάρισε η πόλη. Λίγους μήνες αργότερα, ‘όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν’. Γιατί ποτέ δεν τέθηκαν μετρήσιμοι στόχοι στον τομέα της καθαριότητας, άρα ποτέ δεν βαθμολογήθηκε η απόδοση του μηχανισμού καθαριότητας σε βάθος χρόνου και ποτέ οι πολίτες δεν είχαν έναν άμεσο και διάφανο τρόπο πληροφόρησης για τις επιδόσεις αυτές. Πολύ περισσότερο, δεν έγινε κτήμα των δημοτών ότι δεν έχουν ανάγκη τον κάθε 'φον βλακουλάκη' για να είναι η πόλη τους καθαρή. Οφείλουν λοιπόν να θεσμοθετηθούν νέα εργαλεία κοινωνικής λογοδοσίας που να ανταποκρίνονται στις κατηγορίες που αναπτύχθηκαν παραπάνω. Και επειδή η κοινωνική λογοδοσία επικαλύπτεται ως έννοια σημαντικά με την διαφάνεια, και η τελευταία παρέλασε από τα χείλη όλων των υποψηφίων, όλων των συνδυασμών, σε αυτούς (και από αυτούς, πρώτα στους εκλεγέντες) ανήκει εκ των πραγμάτων η πρωτοβουλία κατάθεσης σχετικών προτάσεων. Εμείς θα περιμένουμε όλες τις πλευρές, όλες τις παρατάξεις, και θα κρίνουμε.