«Πώς Ρυπαίνω Λιγότερο» και όχι «Πού τα Θάβω»

Αναδημοσιεύουμε σήμερα κατόπιν συνεννοήσεως και αδείας, το αξιόλογο άρθρο της κυρίας Αναστασίας Διαμαντίδου από το ιστολόγιο του συνδυασμού 'Πολίτες για την Αλλαγή' της Ξάνθης, με τίτλο

"Πρόληψη, Μείωση, Διαλογή στη Βάση και Ανακύκλωση Απορριμμάτων"

Η ευθύνη - ο ρόλος της αυτοδιοίκησης και της κοινωνίας των πολιτών

Το θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα της χώρας με σοβαρές περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Ο «πόλεμος των σκουπιδιών» μαίνεται σε διάφορες περιοχές, χωρίς δυστυχώς όμως να τίθεται πάντα το πρόβλημα στην ουσιαστική του διάσταση. Σε πολλές περιοχές θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα από την ανεξέλεγκτη διάθεση, να γίνουν έργα εξυγίανσης και καθαρισμού μέχρι το αργότερο το 2008, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να αποφύγουμε σημαντικές «ποινές» δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ το χρόνο, ενώ ακόμα λειτουργούν πολλοί ακατάλληλοι ή ανεξέλεγκτοι χώροι διάθεσης αποβλήτων (χωματερές) σε ολόκληρη τη χώρα.

Αλλά η κατασκευή σωστά οργανωμένων χώρων ταφής (ΧΥΤΑ) μπορούσε να αποτελούσε μέχρι πριν λίγα χρόνια ένα μικρό μέρος της λύσης αλλά δεν ήταν και δεν είναι από μόνη της η λύση. Ελάχιστοι έχουν κατανοήσει ότι, ως αποτέλεσμα της ευρωπαϊκής και της πρόσφατης εθνικής πολιτικής για τα απορρίμματα , δεν μπορούμε πλέον να μιλάμε απλώς για συλλογή και –έστω οργανωμένη - ταφή αποβλήτων αλλά για ολοκληρωμένη πολιτική, που σημαίνει πολύ περισσότερα. Δεν μπορούμε πλέον να μιλάμε για χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) ή για Χώρους Υγειονομικής Ταφής των Υπολειμμάτων των αποβλήτων (ΧΥΤΥ) αλλά για συνολικό σχεδιασμό διαχείρισης που θα περιλαμβάνει κυρίως την διαλογή στην βάση και την ανακύκλωση Πρέπει να γίνει συνείδηση σε όλους μας πως δεν υπάρχει μαγική λύση που να μας απαλλάσσει χωρίς κόπο από τα σκουπίδια, όποια λύση και αν επιλέγουμε. Η ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων είναι απαραίτητη και η τεχνολογία θα έρθει συμπληρωματικά να υποβοηθήσει στη βάση επιλογές διαχείρισης που έχουμε κάνει.

Πριν ληφθεί, λοιπόν, οποιαδήποτε απόφαση που είναι δεσμευτική για τα επόμενα 15-20 χρόνια, πρέπει κανείς να έχει σταθμίσει επακριβώς τις συνέπειες και τα προβλήματα που πρέπει να επιλύσει.

Στη συζήτηση για τη διαχείριση των απορριμμάτων πρέπει να εμπλακεί η κοινωνία αλλά το περιεχόμενο της συζήτησης πρέπει να αφορά τη συνολική πολιτική διαχείρισης των απορριμμάτων και όχι το τελευταίο στάδιο της. Η συζήτηση (δημόσια, άμεση αλλά και μέσω των ΜΜΕ) και οι θέσεις που εκφράζονται πρέπει να αφορούν στο πώς θα μειώσουμε δραστικά την ποσότητα των απορριμμάτων που θα πάνε για ταφή, πως θα επανεντάξουμε σε μια κυκλική οικονομία (με επαναχρησιμοποίηση κι ανακύκλωση) τα υλικά που σήμερα καταλήγουν στα άχρηστα, πώς θα αλλάξει το μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης για να γίνει πιο βιώσιμο και τέλος, βέβαια, στο που θα πάνε τα υπολείμματα με ασφαλή τρόπο. Η συζήτηση θα πρέπει συνεπώς να επικεντρωθεί στο «πως ρυπαίνω λιγότερο» και όχι «που τα θάβω»

Δεσμευόμαστε πλέον από την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία για την εφαρμογή μιας ιεραρχίας στην πολιτική διαχείρισης αποβλήτων, σύμφωνα με την οποία προηγείται η πρόληψη και η μείωση των αποβλήτων, η αξιοποίηση, συμπεριλαμβανομένης της διαλογής στην πηγή και της ανακύκλωσης και έπεται η τελική ταφή των υπολειμμάτων ή άλλες μέθοδοι τελικής διάθεσης των υπολειμμάτων

Ο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ

Ο υπό συζήτηση Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΠΣΔΑ) Αν.Μ & Θ δυστυχώς δεν προτείνει αλλά ούτε προβλέπει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης των απορριμμάτων. Αγνοώντας τόσο την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία, δεν προβλέπει την πρόληψη – μείωση των απορριμμάτων, την διαλογή στην βάση, την αξιοποίηση και προώθηση της ανακύκλωσης και αναφέρεται μόνο στην συλλογή (χωρίς καμία διαλογή στην βάση) και στο τελικό στάδιο ήτοι την ταφή σε έναν κεντρικό ΧΥΤΥ (το ονομάζουν ΧΥΤΥ ενώ δεν εξασφαλίζεται και δεν προβλέπεται ο τρόπος επεξεργασίας των απορριμμάτων ώστε να μπορούν να υπολογισθούν με ασφάλεια η ποσότητα και η ποιότητα των τυχόν υπολειμμάτων που θα καταλήγουν στον κεντρικό ΧΥΤΥ.) Η εμπειρία δείχνει ότι τεχνολογίες που αγνοούν τη συμμετοχή του πολίτη στη μεγαλύτερη δυνατή διαλογή υλικών και στηρίζονται σε τεχνολογικές λύσεις για να διαχωρίσουν υλικά που μπορούν να διαχωριστούν εύκολα, είναι πολύ δαπανηρά και έχουν φτωχά αποτελέσματα ως προς την ποιότητα των ανακυκλώσιμων υλικών που δίνουν. Αν σε ένα εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης καταλήγουν όλα τα σκουπίδια μαζί σε μια σακούλα, και το κόστος συλλογής θα είναι ιδιαίτερα μεγάλο και το αποτέλεσμα πολύ φτωχό, πχ. τα χαρτιά θα μουσκέψουν από τα ζουμιά των σκουπιδιών, και δεν θα μπορούν να αξιοποιηθούν, άρα θα έχουμε πολύ περισσότερα υπολείμματα απ’ ότι αν κάναμε σωστά τη διαλογή των αποβλήτων σε κατηγορίες από την πηγή.Δυστυχώς η ελληνική πραγματικότητα μας δείχνει (μονάδα μηχανικής ανακύκλωσης στα Λιόσια, μονάδα επεξεργασίας λυμάτων στην Ψυττάλεια) ότι υπάρχει στη χώρα μας σοβαρό θέμα αξιόπιστης διαχείρισης ακόμα και σχετικά απλών μονάδων κυρίως όταν έχει υιοθετηθεί κεντρικός σχεδιασμός και δημιουργία χώρων μεγάλης δυναμικότητας και εξυπηρέτησης μεγάλου όγκου απορριμμάτων και μεγάλου τμήματος πληθυσμού. Αποτέλεσμα των αστοχιών κατά την υλοποίηση των περιφερειακών σχεδιασμών διαχείρισης είναι τα τεράστια περιβαλλοντικά προβλήματα, δημιουργία εστιών μόλυνσης, άμεσος δημόσιος κίνδυνος, ατελείωτα έργα και μεγάλα χρέη στις κοινωνίες.

Είναι επιτακτική ανάγκη να σταθούμε με υπευθυνότητα και συνέπεια απέναντι στο πρόβλημα διαχείρισης των απορριμμάτων.

Η «πόλεμος των σκουπιδιών» και η σημερινή πραγματικότητα προσφέρει πρωτόγνωρες για τη χώρα μας δυνατότητες να γίνει σοβαρή δουλειά για τη μείωση και ανακύκλωση των απορριμμάτων. Το καινούριο νομοθετικό πλαίσιο και η δημιουργία συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης δίνουν την ευκαιρία για την προώθηση, πλέον, μιας ολοκληρωμένης, βιώσιμης διαχείρισης των απορριμμάτων.Σύμφωνα με την Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη «Θεματική Στρατηγική για την Πρόληψη και την Ανακύκλωση των Αποβλήτων» (ΘΣΠΑΑ) δημιουργούνται 250 θέσεις εργασίας ανά 10.000 τόνους αποβλήτων που ανακυκλώνονται, 20-40 αν η ίδια ποσότητα αποτεφρωθεί και 10 αν καταλήξει σε ταφή. Οι δραστηριότητες επαναχρησιμοποίησης δημιουργούν ως και 500 θέσεις εργασίας ανά 10.000 τόνους υλικών, χωρίς να επηρεάζουν τις θέσεις εργασίας στους τομείς παραγωγής νέων προϊόντων. Επιπλέον, η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση προσφέρουν ευκαιρίες εργασίας και εκπαίδευσης σε άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αγορά εργασίας, όπως για παράδειγμα τα άτομα με ειδικές ανάγκες, περιορισμένες ικανότητες και μακροχρόνια άνεργα.

Οι επιδιωκόμενες λύσεις θα πρέπει, προκειμένου να είναι βιώσιμες, να συνοδεύονται από ουσιαστική ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των πολιτών στην μείωση - διαχείριση – διαλογή των απορριμμάτων, ώστε να έχουμε την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση των απορριμμάτων που τελικώς θα καταλήξουν στους ΧΥΤΥ.

Ας αναλάβουμε λοιπόν όλοι τις ευθύνες μας - πολίτες, αιρετοί άρχοντες, φορείς διαχείρισης - προκειμένω να χαραχθεί μια ουσιαστική πολιτική διαχείρισης των απορριμμάτων στην Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης και ας πάψουν κάποιοι να αντιμετωπίζουν την διαχείριση των απορριμμάτων ως μια ευκαιρία «διαχείρισης χρημάτων».